در پروژه‌های ساختمانی، نقشه‌های برق به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های فنی مطرح هستند که طراحی صحیح آن‌ها تأثیر مستقیمی در ایمنی، بهره‌وری و عملکرد نهایی ساختمان دارد. هنگامی که قصد ارائه نقشه برق به سازمان نظام مهندسی وجود دارد، رعایت ضوابط، استانداردها و جزئیات فنی الزامی است تا نقشه مورد تأیید قرار گیرد.
در این مقاله به تفصیل اجزا نقشه برق ساختمان برای ارجاع به نظام مهندسی پرداخته می‌شود. هدف، ایجاد راهنمایی کامل برای مهندسین طراح برق است تا با آگاهی از الزامات قانونی و اجرایی، نقشه‌هایی صحیح، دقیق و استاندارد ارائه دهند.1. ساختار کلی نقشه برق
هر مجموعه نقشه برق باید شامل صفحه فهرست، عنوان نقشه، اطلاعات مالک، مهندس طراح و ناظر، مقیاس، تاریخ، شماره پلان‌ها و جدول علائم اختصاری باشد. این اطلاعات به نقشه هویت می‌دهند و درک درستی از محتوا را برای ناظر نظام مهندسی فراهم می‌سازند.
- شماره‌گذاری پلان‌ها و نقشه‌ها باید به صورت مرتب و قابل پیگیری باشد.
- در تمامی صفحات، درج لوگو یا مهر مهندس طراح الزامی است.
- جدول علائم اختصاری شامل نماد کلیدها، پریزها، تابلوها، روشنایی‌ها و مسیرها باید دقیق و منطبق با استاندارد باشد.
۲. نقشه پلان روشنایی
پلان روشنایی یکی از نقشه‌های پایه در تاسیسات الکتریکی است که جانمایی چراغ‌ها، کلیدها، مسیر سیم‌کشی، نقاط کنترلی و نوع چراغ‌ها را نمایش می‌دهد.
نکات اجرایی مهم:
- هر مدار روشنایی نباید بیش از ۱۲ نقطه مصرف را تغذیه کند.
- هیچ چراغی نباید از خط پریز تغذیه شود.
- روشنایی اضطراری (چراغ‌های خودشارژ) باید در مسیرهای فرار و خروج پیش‌بینی گردد.
- چراغ‌های مخصوص فضاهای مرطوب مانند حمام، با درجه حفاظت IP مناسب (حداقل IP44) طراحی شوند.
۳. پلان پریز و برق مصرفی
پریزهای برق در فضاهای مختلف با توجه به نوع مصرف (عمومی، آشپزخانه، حمام، فضای باز) طراحی می‌شوند. نکات کلیدی در این پلان:
- حداکثر تعداد پریز در هر مدار نباید از ۱۲ عدد بیشتر باشد.
- در فضاهای خاص مانند آشپزخانه یا اتاق‌های مجهز به تجهیزات الکترونیکی، از مدارهای مجزا استفاده شود.
- استفاده از پریز ارت‌دار و درب‌دار در فضاهای مرطوب و قابل شستشو الزامی است.
- فاصله نصب پریزها از کف، طبق استاندارد بین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر باشد.
۴. سیستم اتصال زمین (ارتینگ)
ارتینگ بخش حیاتی در طراحی تاسیسات الکتریکی است و هدف آن افزایش ایمنی کاربران در برابر نشتی جریان یا اتصال بدنه تجهیزات الکتریکی است.
در نقشه ارتینگ باید موارد زیر درج شود:
- محل دقیق چاه ارت روی پلان سایت یا پلان همکف
- نوع چاه (میله‌ای یا صفحه‌ای)، جنس الکترود (معمولاً مسی)، مواد پرکننده (بنتونیت یا مواد کاهنده دیگر)
- مقاومت الکتریکی مورد انتظار (حداکثر ۲ اهم)
- نحوه اجرای اتصال ارت به تابلو و تجهیزات فلزی بدنه ساختمان
- جنس و سایز سیم ارت، نوع اتصال و عمق دفن کابل
۵. تابلو برق و جزئیات مربوطه
تابلو برق ساختمان به‌عنوان نقطه توزیع اصلی جریان برق باید در پلان‌های برق به‌وضوح طراحی و مشخص شود.
موارد موردنیاز:
- محل نصب تابلوهای اصلی، فرعی و عمومی در پلان‌های روشنایی و پریز مشخص شود.
- کلید اصلی تابلو باید قابلیت قطع و وصل زیر بار را داشته باشد.
- استفاده از کلید محافظ جان (FI) برای مصرف‌کننده‌های حساس مانند حمام و آشپزخانه ضروری است.
- در پروژه‌هایی با نیاز به دیماند بالا، اندازه کابل ورودی و دیماند برآوردشده نیز باید ذکر گردد.
- تابلو برق پمپ آب یا آتش‌نشانی باید تغذیه مستقل از تابلو اصلی داشته باشد.
۶. رایزر دیاگرام (نقشه قائم سیم‌کشی)
یکی از مدارک تکمیلی و بسیار مهم برای نظام مهندسی، رایزر دیاگرام است که نحوه عبور کابل‌ها و مسیر سیم‌کشی بین طبقات را نشان می‌دهد.
در این نقشه باید موارد زیر وجود داشته باشد:
- تعداد کابل‌ها، نوع کابل، سطح مقطع و جنس سیم
- محل عبور کابل‌ها از رایزرها، کانال‌ها و داکت‌ها
- نوع لوله مورد استفاده (PVC یا فلزی) و سایز آن
- مسیر اتصال تابلوها به یکدیگر
- سیستم حفاظت ارت و نول
۷. طراحی سیستم‌های جانبی
نقشه‌های برق برای تأیید نظام مهندسی باید شامل طراحی و جانمایی سیستم‌های مکمل نیز باشند، مانند:
- سیستم آیفون تصویری و زنگ اخبار: جانمایی پنل‌ها، گوشی‌ها و کابل‌کشی
- آنتن مرکزی و تلویزیون: مسیر کابل کواکسیال، امپدانس ۷۵ اهم و محل نصب پریز
- سیستم اعلام حریق (در صورت وجود): محل نصب دتکتورها، پنل مرکزی و زون‌بندی
- سیستم‌های صوتی یا تلفن: نوع کابل، محل پریز و سطح مقطع سیم
۸. ضوابط نصب و فواصل استاندارد
- یکی از نکات بسیار مهم در تأیید نقشه‌های برق توسط نظام مهندسی، رعایت فواصل نصب تجهیزات الکتریکی از کف نهایی ساختمان است. این فواصل به شرح زیر هستند:
- فاصله کلیدهای برق از کف تمام‌شده باید بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر باشد.
- فاصله نصب پریزهای برق، تلفن و آنتن از کف نهایی باید بین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود.
- جعبه فیوز باید در ارتفاعی بین ۱۵۰ تا ۱۷۰ سانتیمتر از کف نصب گردد.
- فاصله جعبه فیوز از لوله‌های آب و گاز باید حداقل یک متر (۱۰۰ سانتیمتر) باشد تا ایمنی لازم حفظ شود.
- آیفون تصویری یا پنل زنگ اخبار باید در ارتفاعی بین ۱۴۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر از کف نصب شود.
- آویز چراغ‌ها باید با فاصله‌ای بین ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر از سقف اجرا گردد.
جمع‌بندی نهایی
تهیه نقشه‌های برق برای ارجاع به نظام مهندسی، فرآیندی فراتر از ترسیم صرف است. این نقشه‌ها باید نمایانگر رعایت دقیق اصول ایمنی، بهره‌وری، قابلیت اجرا و مطابقت کامل با مقررات ملی ساختمان باشند. مهندسین طراح برق موظف‌اند با تسلط بر مباحث ۱۳ و ۱۵ مقررات، نقشه‌هایی جامع، شفاف و فنی ارائه دهند.
نقشه‌ای که تمامی اجزای مورد اشاره را به‌درستی پوشش دهد، بدون نیاز به بازبینی‌های متعدد، مورد تأیید نظام مهندسی قرار می‌گیرد و روند اجرای پروژه را تسهیل می‌کند.
- ۰ ۰
- ۰ نظر